Valpreventie en slimme trapoplossingen in de zorg

9 januari

Valincidenten vinden overal plaats, maar vaker dan eens gaat er iemand onderuit op de trap, met verwondingen tot gevolg. Dit leidt jaarlijks tot meer dan 31 duizend bezoeken aan de spoedeisende hulp, vooral door 65-plussers (Bron: VeiligheidNL). Het is daarom van belang om valpreventie hoog op de agenda te zetten, met specifieke aandacht voor trappen. Als ontwikkelaar van traptredeprofielen en andere valveiligheidsproducten ging Alprokon in gesprek met valpreventiebeleid-ontwikkelaar Yvonne van der Vorst. We spraken over de oorzaken van vallen, noodsituaties en hoe trapoplossingen ongevallen kunnen voorkomen.

Voor Savant Zorg, een grote zorgaanbieder in de regio Zuidoost-Brabant is Van der Vorst senior adviseur zorgontwikkeling. Na meldingen over valincidenten ontwikkelde ze een valpreventiebeleid. ‘‘Ons beleid begint bij de cliënten zelf. We nemen hen mee en maken ze wijzer over valrisico’s in de woonomgeving, zoals een teveel aan kleedjes op de vloer en het gevaar van gladde vloeren. Daarnaast kijken we ook naar factoren als voeding, medicatie en beweging. Cliënten kunnen een verslechterde mobiliteit, slecht zicht of valangst hebben; allemaal elementen die bijdragen aan valincidenten. Het is belangrijk dat onze medewerkers deze risicofactoren herkennen. Vervolgens bekijken ze hoe ze de cliënt daarop wijzen en welke actie ze moeten ondernemen om veranderingen teweeg te brengen,’’ aldus Van der Vorst.

Lift buiten werking: het belang van trappen in noodsituaties

De meeste meldingen over valincidenten bij Savant Zorg gaan over ongelukken in de woonomgeving, zoals in een badkamer. Van der Vorst kent geen meldingen van valincidenten in trappenhuizen, maar dat heeft een duidelijke reden. ‘‘Onze cliënten gebruiken vrijwel altijd de lift. Ze hebben een zware zorgbehoefte en maken liever geen gebruik van de trap. Vaak vanwege angst om te vallen. Ze zijn vrij om de trap te gebruiken, maar het komt dus bijna niet voor.’’

Onderzoek wijst uit dat mensen zich sneller bewegen als de vluchtroute goed zichtbaar is en trappen stroef en verlicht zijn. De meeste trappenhuizen zijn dan wel voorzien van noodverlichting en met de welbekende bordjes boven de nooduitgang, maar zodra er brand uitbreekt en rook ontwikkelt, zijn deze vaak niet meer zichtbaar. Dit vormt een groot probleem bij vluchten en veilig het pand verlaten. De Alprokon traptredeprofielen met het fel opgloeiende materiaal Glo Brite® kunnen hierin een groot verschil maken.

We leggen daarom de valpreventiebeleid ontwikkelaar een noodsituatie voor waarbij cliënten genoodzaakt zouden zijn te vluchten via de trap. Er is brand en enorme rookontwikkeling. Liften zijn buiten gebruik. Wat als iedereen de trap af móet? ‘‘Dat is een goede vraag. Vanuit brandveiligheidsoverwegingen letten we erop dat trappen vrij worden gehouden van spullen en houden we ontruimingsoefeningen, maar deze bootsen situaties na en de cliënten worden hierbij zo min mogelijk belast. Trappen en trappenhuizen zijn geen integraal onderdeel van het door mij ontwikkelde valpreventiebeleid, maar voldoen natuurlijk altijd aan de brandveiligheidseisen. Ook kijken onze medewerkers per cliënt naar valrisico’s. Als blijkt dat de trap een risico is, wordt er gekeken of we hierop actie kunnen uitzetten. De facilitair manager zorgt er bovendien voor dat trappen op alle locaties zijn voorzien van veiligheidsmaatregelen zoals antislip en waarschuwingssignalen. Maar hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik ervoor voel om de trap, niet alleen op locatie door onze medewerkers, maar ook vanuit het hoofdkantoor te integreren in het valbeleid. Misschien moet ik hier eens een balletje over op gooien. Hoe kunnen we de cliënt zo mogelijk nóg veiliger de trap laten nemen, als de lift geen optie is?’’

Opendeurenbeleid en slimme trapoplossingen

Uitglijden op gladde treden, de balans verliezen tijdens het afdalen, minder vermogen hebben om diepte in te schatten en misstappen of slechte verlichting; het zijn allemaal factoren die kunnen bijdragen aan vervelende valongevallen op de trap. Trappen vallen onder risicofactoren in de woonomgeving en hier wordt rekening mee gehouden bij Savant Zorg, maar deze worden momenteel niet specifiek genoemd in het valpreventiebeleid. Uiteraard ziet Van der Vorst het belang van slimme trapoplossingen. Het visualiseren van onvoorziene situaties en de anticipatie daarop, zet de adviseur aan het denken. ‘‘Bij Savant Zorg hanteren we graag een ‘opendeurenbeleid’. Onze cliënten hebben het recht zich vrij te kunnen bewegen, maar dat blijkt in de praktijk niet altijd makkelijk en veilig. Bijvoorbeeld op onze afdelingen voor mensen met dementie. Het is op sommige locaties zo geweest, dat er bij hen een code op de deur zat, omdat we dat veiliger vonden vanwege de nabijheid van een trap. Naasten waren bang dat hun familieleden eraf zouden vallen. Nu hebben wij dit anders opgelost, maar jullie traptredeprofielen zouden in zo’n geval interessant kunnen zijn voor onze locaties. In plaats van de trap als een gevaar te behandelen, streven we ernaar deze zo veilig mogelijk te maken. Dit zou zeker kunnen met slimme trapoplossingen als die van Alprokon.’’

Met Alprokon traptredeprofielen met NON-slip toplaag kan er effectief worden ingezet op interventie. Daarmee wordt schade aan mens en materiaal voorkomen en beperkt. ‘‘Het idee van traptredeprofielen met attentiemarkering, die bijvoorbeeld de eerste en de laatste trede heel duidelijk onderscheiden, lijkt me heel nuttig voor onze bewoners. We hebben bijvoorbeeld bovenaan sommige trappen een kleur aangebracht, zodat je ziet waar de trap begint, maar ik weet niet of dit overal zo is en wat er nu voor veiligheidsmaatregelen op onze trappen zijn geplaatst. Daar heb ik geen zicht op. Maar hypothetisch gezien, zouden jullie profielen geschikt zijn om de veiligheid op trappen in onze locaties te blijven waarborgen,’’ aldus de Van der Vorst.

Trapveiligheid integreren in beleid

Na ons gesprek over valpreventie, veiligheid op de trap en noodsituaties lijkt Van der Vorst de integratie van slimme trapoplossingen in het valpreventiebeleid van Savant Zorg serieus te overwegen. ‘‘Nu we het er zo over hebben gehad, denk ik hier wel meer mee te willen doen. Ik zou ook interesse hebben in de Alprokon traptredeprofielen en de vele variaties waarin de profielen verkrijgbaar zijn. Iedereen heeft er namelijk recht op om vrij van angst te leven, maar mogelijk valgevaar op trappen zorgt voor risico’s die dit in de weg staan. Ik kan me voorstellen dat als je het gebruik van de trap beter begeleid en zo veilig mogelijk maakt, bijvoorbeeld door middel van profielen, je de angst weghaalt en zo motiveert de trap weer te gebruiken. Dat zou heel goed zijn, ook voor de verdere valpreventie. Traplopen is goed voor de spieren en blijven bewegen is cruciaal bij het voorkomen van valongevallen. In die zin voel ik er meer en meer voor om dat mee te nemen in het beleid.’’

Alprokon. Elke ruimte veilig.