De oplossing voor innovatieve toepassingen in de bouw

Alprokon en ingenieursbureau Peutz hebben een langdurige samenwerking op het gebied van brand- en rooktesten. In een exclusief interview met ingenieur Joris van der Vleuten, adviseur geveltechniek en brandveiligheid bij Peutz, bespreken we de uitdagingen van het testen van diverse constructies, het uitbreiden van het geldigheidsgebied van testresultaten volgens de normen en de rol van Expert Judgement in het voldoen aan strenge wet- en regelgeving. Van der Vleuten deelt inzichten over de aanpak van Alprokon, de huidige testnormen en de geldigheid van projectgebonden certificeringen.

Aannemer met een uitdaging
Eerst een situatieschets. Stel, een aannemer krijgt een nieuwbouwplan onder zijn neus geschoven en hij ziet dat er voor een brandscheiding in een gang een dubbele deur moet worden geplaatst. De deur moet aan specifieke criteria voldoen, zoals 60 minuten brandwerend zijn. Hij overlegt met een deurenleverancier, maar die kan alleen een brandwerende deurconstructie leveren. Zijn opdrachtgever wil echter een speciale uitvoering van het kozijn en koopt altijd deurbladen bij een vaste leverancier. Hier wordt het lastig. Als deze combinatie namelijk niet is getest, dan kan hij deze formeel gesproken niet toepassen. Ook wordt van hem geëist dat hij een classificatierapport kan overhandigen, waarin staat vermeld dat de deur voldoet aan alle gestelde eisen en waaruit blijkt dat de toepassing valt binnen het in dat rapport omschreven toepassingsgebied. De leverancier heeft deze alleen niet. Wat nu?

“In eerste instantie moet de combinatie getest zijn. Maar aangezien deze situatie maar één keer in dit specifieke geval voorkomt, is dat niet altijd haalbaar. Als de verwachting is, dat de combinatie wel aan de eisen voor brandwerendheid kan voldoen, is een alternatief voor het ontbreken van officiële certificeringen naar aanleiding van behaalde testnormen het opstellen van een deskundigenverklaring, ook wel Expert Judgement genoemd,’’ vertelt Van der Vleuten. Dit zijn eigenlijk de laatste puntjes op de i voor een specifieke toepassing in een project. Als je net een gekke afwijking hebt in een bepaald project, een toepassing die niet is getest, dan kan je zo´n verklaring als gelijkwaardige oplossing indienen bij het bevoegd gezag en deze toepassing, na goedkeuring, toch uitvoeren. Dit is mogelijk, zolang CE-markering voor binnendeuren nog niet verplicht is. Dan zou zo’n Expert Judgement namelijk vervallen.’’

Slimme oplossing voor certificering
Terug naar onze aannemer. Hij kan zijn gewenste, niet-geteste, constructie toepassen, mits de leverancier zijn product kan laten onderschrijven door een deskundige. Een projectgebonden certificering. Maar bij wie klopt de fabrikant voor zoiets aan? Van der Vleuten: ‘‘Een Expert Judgement zou moeten worden uitgevoerd door iemand die veel testervaring heeft met het type constructie dat beoordeeld moet worden. Het blijft uiteindelijk een oordeel van iemand, maar wel op basis van resultaten uit eerdere testrapporten. De deskundigenverklaring wordt uitgevoerd volgens de NEN 6069* en in het geval van het bepalen van de rookwerendheid, de NEN 6075*. Hoewel in principe geen regelgeving bestaat over hoe een deskundigenverklaring moet worden opgesteld, is het aan te raden dat je dit echt laat doen door iemand die meerdere testen van dichtbij heeft gezien. Daarom hebben de twee geaccrediteerde brandlaboratoria, Efectis en Peutz, hiervoor een richtlijn opgesteld.’’ Meer informatie over deze richtlijn kan je vinden op de website van Peutz.

Duidelijk is dat een Expert Judgement niet zomaar wordt opgesteld en bovendien álleen kan worden opgevraagd als er minimaal één testrapport aan ten grondslag ligt. Een geaccrediteerd testlaboratorium als Peutz mag met een brand- of rooktest de brandwerendheid en rookwerendheid van de toepassing bepalen. Voor deuren worden deze testen volgens de brandwerendheidsnormen NEN-EN 1363-1* en NEN-EN 1634-1* en rookwerendheidsnorm NEN-EN 1634-3* uitgevoerd.

Testprogramma Alprokon en de ExAp-norm
Deurnaalden en profielen van Alprokon worden regelmatig in constructies getest bij Peutz. Er is dan sprake van een test waaruit een direct toepassingsgebied (DiAp) volgt. Van der Vleuten is hier vaak bij aa­nwezig. ‘‘Voor we gaan testen, bespreek ik van tevoren het testprogramma met Alprokon. Zij geven aan wat ze willen testen en ik denk mee over wat getest zou moeten worden om een groot toepassingsgebied te halen, dat voldoet aan de normen. Ik zit aan tafel vanwege mijn kennis van normen, maar geef nooit aan hoe de constructie opgebouwd moet worden. Na het testen, schrijven we een testrapport én een classificatierapport. In het testrapport staat van minuut tot minuut het verloop van de test beschreven. In het classificatierapport staat het resultaat: het DiAp. Als er meerdere testresultaten zijn, kunnen we ook het uitgebreid toepassingsgebied bepalen. Dit heet de Extended field of Application (ExAp) en wordt uitgevoerd volgens specifieke normen,’’ aldus de Peutz-ingenieur.

Over deurafdichtingen tussen een dubbele deur, waar deurnaalden veelvuldig worden toegepast, stond voorheen niets in de ExAp-norm; de NEN-EN 15269-3*. Dit onderdeel van hang- en sluitwerk mocht nooit worden gewijzigd, tenzij het was aangetoond door middel van een test of met behulp van een Expert Judgement. Deze ExAp-norm kreeg in 2022 een update en daarin werden ook aluminium deurnaalden opgenomen. Vanaf dat moment kon er meer over worden gezegd vanuit de ExAp en is het niet meer noodzakelijk élke deurnaaldtoepassing te testen. ‘‘Dat betekent wel dat er meer eisen zijn voor de variabele toepassingen, maar dat je tevens meer variaties kan toepassen en mag beoordelen zonder extra testwerk. In de praktijk zien we daarom soms dat constructies zo worden opgebouwd die in werkelijkheid niet zouden worden uitgevoerd, maar gunstig zijn vanwege de uitbreidingsregels zoals opgenomen in de ExAp.’’

Testen is en blijft enorm gebonden aan normen. Van der Vleuten geeft daarbij aan dat elke norm om de vijf jaar wordt bekeken en wordt bepaald of deze moet worden herzien. ‘‘Ik ben lid van nationale en Europese normcommissies die onder meer de ExAp-normen, zoals de EN 15269-3 voor deuren, behandelt. Hierdoor zijn we bij Peutz altijd op de hoogte van wat er gaat veranderen in de wereld van testen. Het blijft altijd een speelveld vol ontwikkelingen. Ik zie dat Alprokon zich daar bewust van is en de testprogramma’s daarop aanpast. Dat is heel slim. Alprokon bereidt zich voor op de verplichte CE-markering voor binnendeuren in de toekomst. De bij Peutz geteste deurconstructies met Alprokon deurnaalden kunnen dan CE-gemarkeerd worden, aangezien Peutz door Europa is aangewezen als Notified Body* voor het uitvoeren van testen geschikt voor CE-markering.’’

Hulpmiddel met kanttekeningen
Komt het, zoals bij onze aannemer, toch voor dat een specifieke wens bij een project een constructie in een uitzonderingspositie brengt óf er geen norm voor een toepassingsgebied bestaat (zoals vroeger voor aluminium deurnaalden), dan kan je niet anders dan deze constructie te testen óf naar een expert te gaan voor een Expert Judgement. ‘‘Dit gebeurt nog heel veel. De afnemer van het product kan dan nog steeds vertrouwen op de productkwaliteit en -eigenschappen en het voldoen aan wettelijke eisen. We baseren onze Judgement op eerdere, niet te oude, testrapporten, kijken in hoeverre het toepassingsgebied al is uitgebreid op basis van de ExAp-norm en zorgen dat we daar zoveel mogelijk bij aansluiten. Op basis van wat we gezien hebben bij eerdere testen verklaren we wat haalbaar en veilig is,’’ aldus Van der Vleuten, ‘‘want als de deurconstructie toch wordt getest, zal deze wel de gestelde brandwerendheid moeten halen.’’

Hij werpt nog wel een paar kanttekeningen op met betrekking tot de Expert Judgement. ‘‘In eerste instantie kan je er beter voor zorgen dat je producten voldoen aan de DiAp-norm en vervolgens de ExAp-norm van je toepassing. Dan krijg je een classificatierapport dat geaccepteerd wordt in Europa. Een Expert Judgement is gebonden aan Nederland. Alprokon bijvoorbeeld is, met het huidige testprogramma, voornamelijk bezig om binnen alle Europese ExAp-regels te blijven.’’ Daarnaast geeft de Peutz-consultant aan dat een deskundigenverklaring een ‘houdbaarheidsdatum’ heeft van drie jaar. ‘‘Testresultaten zijn in feite oneindig geldig. Het komt bij een Expert Judgement echter wel eens voor dat deze moet worden aangepast op basis van nieuwverworven informatie via testen. Daarom hebben we in onze richtlijn een geldigheidsduur aan het deskundigenoordeel gehangen. Mocht binnen die drie jaar nou heel duidelijk afwijkend testbewijs naar voren komen, dan spreken we de fabrikant daarop aan. Vaak wordt de verklaring ingetrokken, aangepast of worden nieuwe testen uitgevoerd.’’

Als de deskundigenverklaring eenmaal is opgesteld, kan de opdrachtgever ermee naar de gemeentelijke toezichthouders voor akkoord op de toepassing in het bouwproject. Van der Vleuten: ‘‘Vinden zij het niet voldoende omschreven, dan moet je toch gaan testen, maar vaak worden onze verklaringen door bevoegd gezag geaccepteerd vanwege de kwalitatieve benadering.’’

Al met al dus een heel handig hulpmiddel om producten voor specifieke projecten en constructies meteen toepasbaar te maken en te kunnen verkopen met meer variaties. Voor onze aannemer een licht aan het einde van de tunnel. Dankzij de Expert Judgement kan hij zijn gewenste constructie tóch in zijn project integreren. Een slimme oplossing die zijn bouwplannen weer op koers brengt.

Alprokon. Elke ruimte veilig.

Behoefte aan de kijk van een brandveiligheidsadviseur op testen, classificatierapporten en kwaliteitsborging? Lees dan verder en duik in het interview dat Alprokon hield met Joric Witlox, voorzitter van vereniging Brandveilig Bouwen Nederland (BBN) en deskundige op het gebied van brandbeveiliging. Wil je meer informatie over de uitvoering van rook- en brandtesten en het testprogramma van Alprokon? Lees dan het gesprek met Djon Snel, technisch manager bij Alprokon.

Begrippenlijst:

• *Notified Body: Een aangemelde instantie of Notified Body is een door een overheid of Europa aangewezen keurings- of testinstituut dat van producten moet testen of zij aan de daarvoor geldende richtlijnen voldoet.

Voor meer informatie over de onderstaande en andere normen, ga je naar www.nen.nl.

• *NEN 6069: Norm m.b.t. bepaling en classificatie van de brandwerendheid van bouwdelen en bouwproducten.
• *NEN 6075: Norm voor de bepaling van de weerstand tegen rookdoorgang tussen ruimten in bouwwerken.
• *NEN-EN 1363-1: Norm voor de bepaling van brandwerendheid. Deel 1: Algemene eisen.
• *NEN-EN 1634-1: Bepaling van de brandwerendheid en rookwerendheid van deuren, luiken, te openen ramen en hang- en sluitwerk. Deel 1: Brandwerendheidsproef van deuren, luiken en te openen ramen.
• *NEN-EN 1634-3: Bepaling van de brandwerendheid en rookbeheersing van deuren en luiken. Deel 3: Beproeving van de weerstand tegen rookdoorgang van deuren en luiken.
• *NEN-EN 15269-3: Uitbreiding geldigheidsgebied van resultaten van brandwerendheidsproeven en/of rookwerendheidsproeven voor deuren, luiken en te openen ramen inclusief hang- en sluitwerk. Deel 3: Brandwerendheid van houten scharnierende en taatsende deuren en te openen ramen.