Vuurdoop voor kwaliteit en veiligheid

Brandveiligheid is sinds de jaren negentig steeds belangrijker geworden. Alprokon ontwikkelt al sinds de begintijd producten die hieraan bijdragen en begrijpt dat het cruciaal is om brand- en rookwerende deurnaalden en profielen regelmatig te testen. Dit is niet alleen om kwaliteit te garanderen, maar ook om te voldoen aan alle veiligheidsnormen. Maar waarom zijn deze testen van belang voor de markt? Hoe verloopt zo’n test eigenlijk en aan welke eisen moet worden voldaan?

Technisch manager, Djon Snel, vertelt graag meer over normen rondom brand- en rooktesten en het belang van testen. Hij organiseert en is aanwezig bij alle Alprokon testen en lid van de werkgroep NEN 6075*. Daarin adviseert hij, samen met andere experts, de normcommissie. Krijg meer inzicht in het proces van testen en laat je meenemen in ons testprogramma. ‘‘Alprokon bereidt zich voor op een algehele Europese bouwregelgeving en de CE-markering, die in de toekomst van toepassing is op onze producten.’’

Van nationale naar Europese normen
Voordat er wet- en regelgeving was, met name op het gebied van brand, begon Alprokon al met het testen van producten. Door te pionieren met organisaties als TNO* en later met testlaboratorium Efectis, voerde Alprokon schaaltesten uit met deurnaalden. ‘‘Puur om te kijken wat er gebeurde en daarvan te leren. Het was nog niet verplicht dit te doen. Geleidelijk veranderden de wet- en regelgeving in de bouw en werd regelgeving rondom brandwerendheid en brandpreventie steeds meer opgenomen, tot het uiteindelijk een nationale norm werd: de huidige NEN 6069*. Maar de nationale regelgeving én testresultaten op basis hiervan gaan in de toekomst vervallen.’’ vertelt Djon.

Sinds 2001 begon Europa met het opzetten van Europese testnormen vanwege fundamentele testverschillen en bouwregelgeving binnen de diverse landen. Voor een veilige bouw is uniformiteit gewenst, ook bij brand- en rooktesten. Er ontstonden Europese testnormen: NEN-EN 1634-1* (brand) en NEN-EN 1634-3* (rook). Djon: ‘‘Deze zijn opgenomen door alle Europese testlaboratoria. In Nederland hebben we Peutz en Efectis. Hiermee maakt Europa zich gereed voor een algehele Europese bouwregelgeving. Zover is het nog lang niet, maar de CE-markering* is daar een voorbeeld van. Een aantal brandwerende producten moet hier al aan voldoen, zoals industriële- en buitengeveldeuren. Nationale regelgeving is nog geldig op onze producten vanwege de positionering binnen in het gebouw, maar Alprokon bereidt zich wel voor. Zoveel mogelijk toepassingen met deurnaalden worden nu al getest op basis van de Europese regels.’’

Aantonen van eisen
Om straks te voldoen aan alle (komende) Europese regels en normen, draait het nieuwe testprogramma van Alprokon sinds drie jaar op volle toeren. Maar wat is eigenlijk het nut van deze testen? ‘‘Het doel is, om in een gecontroleerde omgeving aan te tonen dat het product voldoet aan eisen van brand- en rookwerende producten. Op dit moment is dat 30 minuten en 60 minuten brandwerend. Bij rookwerendheid is dat geen normering in minuten meer, maar een normering op basis van luchtlekkage in kubieke meter per uur. Deze twee zaken worden ook heel anders getest, maar wel met dezelfde constructie, want ze lopen parallel aan elkaar,’’ aldus onze technisch manager.

De eisen waarop we testen zijn te vinden in het nieuwe Bbl*, maar in de praktijk werden ze al sinds 1 juli 2021 als aanvulling geplaatst in het Bouwbesluit 2012. ‘‘Vroeger werd er niet specifiek op rookwerendheid getest. Je mocht concluderen uit je brandtest dat je weerstand tegen brand keer anderhalf je weerstand tegen rook was. Dus zeg, 60 minuten brandwerend was 90 minuten rookwerend. Maar rook en brand zijn fundamenteel andere dingen en er is specifiek een nieuwe testnorm en -methodiek voor ontwikkeld. Dit zou dus nieuw in het Bbl terechtkomen, maar door uitstelling is het naar voren gehaald en aangevuld in het Bouwbesluit 2012.’’

Deskresearch en deurnaaldconstructie
We weten nu meer over het ‘waarom’ rondom brand- en rooktesten, maar hoe ziet zo’n test er dan uit? Onlangs heeft Djon bij testlaboratorium Peutz weer een succesvolle brandtest bijgewoond. Hij neemt ons mee in het proces. ‘’Allereerst is het belangrijk om te weten dat wij een gehele constructie (ook wel deurset) testen, dus niet alleen de deurnaald. Zo’n constructie bestaat uit heel veel elementen, denk aan de deuren, kozijnen, scharnieren, deurdrangers én uiteraard ook de deurnaald. We willen natuurlijk niet afhankelijk zijn van die ene constructie. De deurnaald moet zo breed mogelijk ingezet kunnen worden in de markt en dus testen we bijvoorbeeld met deuren van verschillende fabrikanten.’’

Bij een eerste test wordt gekeken of de deurconstructie 30 minuten brandwerendheid haalt. Nadat dit is geslaagd, kan worden opgeschaald naar een 60 minuten test met een bijpassende constructie. Maar voordat deze testen plaatsvinden, wordt er veel deskresearch gedaan. Djon: ‘’We kijken naar het doel, welke materialen we willen gebruiken en met welke leveranciers we willen samenwerken. Er vindt veel overleg plaats met het laboratorium en leveranciers. De testconstructie tekenen we helemaal uit en deze gaat met specificaties naar het lab. Nadat zij de wand voor de constructie klaarzetten, bereiden wij alles voor en bouwen we het zelf in terwijl het testlaboratorium continu meekijkt. Daarna wordt het opgeleverd aan het laboratorium. Zij checken dan nog 25 keer of de deur vanzelf sluit en in het slot valt, exact zoals in de norm staat.’’ Vervolgens plakt het testlaboratorium de constructie vol met temperatuursensoren, zodat zij kunnen meten wat Alprokon wil testen. Dit gebeurt allemaal een week voor de test, zodat de constructie kan acclimatiseren.

De fik erin
De dag zelf gaat alles naar de testhal, waar het voor een oven met grote branders wordt gezet. Er worden nulmetingen gedaan en de laatste apparatuur wordt klaargezet. Op het moment dat de oven aangaat wordt een volledig ontwikkelde brand gesimuleerd die binnen 6 minuten op 600 graden zit en steeds heter wordt. Tijdens dit proces wordt onder meer gemeten of de constructie vlamdicht blijft (E-criterium) en dat er geen grote openingen ontstaan. Een stralingsmeter voor de constructie meet of het niet te heet wordt aan de buitenkant van de deur. Niet alleen mag de brand niet doorslaan, te veel hitte-uitstraling kan spontane ontbranding veroorzaken (W-criterium). Als laatste wordt er gekeken naar temperatuurisolatie. Dit gebeurt op de deur en het kozijn met temperatuursensoren op vaste plekken. Ze meten een gemiddelde temperatuur die onder de 140 graden moet blijven (I-criterium), terwijl het aan de andere kant stijgt naar 850 graden. ‘‘Langs de randen is het vaak warmer en mag door afzonderlijke sensoren maximaal 180 graden gemeten worden. Dat I-criterium wordt in Nederland niet gehanteerd in normale situaties, maar dat is er al wel voor Europa,’’ vertelt Djon. ‘‘Houdt in gedachten dat een ruimte in de praktijk natuurlijk niet vanaf moment nul volledig in de brand staat. Wij testen zo, omdat je dan altijd op dezelfde manier en onder gecontroleerde omstandigheden je producten met elkaar kan vergelijken.’’

Een rooktest gaat qua proces en inbouw op dezelfde manier, maar wordt in plaats van voor een oven, voor een drukkast gezet. Daarin wordt lucht geblazen (op druk en temperatuur) en wordt het aantal kubieke meter luchtlekkage gemeten.

Toekomstmuziek
Na verloop van de proef maakt het testlaboratorium een testrapport op. Daarin kan je van minuut tot minuut teruglezen hoe de test is verlopen. Alle meetresultaten, grafieken en meer zijn hierin terug te vinden. Daarnaast krijg je een tweede rapport: het classificatierapport waarin het directe toepassingsgebied (Direct Application, ook wel DiAp) wordt omschreven. Hierin staat welk resultaat de deurnaald heeft behaald en aan welke norm wordt voldaan, bijvoorbeeld 30 minuten of 60 minuten brandwerend of bij rookwerendheid Sa of S200*.

Eenmaal in bezit van een classificatierapport mag het product op de markt worden gebracht. Als straks het CE-keurmerk ook van toepassing is op deurnaalden en profielen van Alprokon, dan komt het testlaboratorium nog eens langs voor een productie-audit. Djon: ‘‘Voor ons is dat nog toekomstmuziek, maar dan wordt gecontroleerd of je jouw product daadwerkelijk zo maakt, zoals toen is getest. Als je productiesysteem is goedgekeurd, krijg je een CE-verklaring en keurmerk. Daarna mag je het product verkopen.’’

Testen, ExAp en Expert Judgement
Vanwege de intreding van Europese normen is de noodzaak van testen groter geworden. Vroeger werd veel minder getest, vanwege het relatief makkelijk verkrijgen van een deskundigenverklaring. Met die verklaring mochten producten ook worden toegepast op niet-geteste constructies. Tegenwoordig hangen er strengere regels aan zo’n Expert Judgement en kan je die bijvoorbeeld opvragen bij een geaccrediteerd testlaboratorium of experts binnen het testgebied, zoals adviesbureaus. Efectis en Peutz stelden hier richtlijnen voor op. Lees hier meer over in het interview met Joris van Vleuten, ingenieur bij Peutz.

‘‘Daarnaast heb je nu ook een zogenaamde Extended Application (ExAp) die uitbreiding van het directe toepassingsgebied mogelijk maken. Deze zijn Europees vastgelegd in grote tabellen over vele variabelen, waar alle Europese testlaboratoria inbreng op hebben gehad. Hier zijn dus veel expertises bij elkaar gekomen, maar alsnog is een ExAp aan de voorzichtige kant. Een Expert Judgement is tegenwoordig dus nog mogelijk, maar eerder de uitzondering dan de regel. Daarom blijven we testen, testen en nog meer testen,’’ aldus Djon.

Het testen van brand- en rookwerendheid bij deurnaalden en profielen is dus een complex proces, dat cruciaal is voor de veiligheid van gebouwen. Met strengere normen, aankomende keurmerken en toenemende aandacht voor brandveiligheid, zal het belang van testen alleen maar toenemen in de toekomst. Alprokon blijft daarom voortdurend investeren in onderzoek en ontwikkeling, door samen te werken met toonaangevende testlaboratoria.

Alprokon. Elke ruimte veilig.

Meer weten over het belang van kwaliteitsborging en de laatste wet- en regelgeving in de bouw? Lees dan ons gesprek met brandveiligheidsadviseur Joric Witlox. Meteen onze brand- en rookwerende deurnaalden bekijken? Neem een kijkje op onze productenpagina.

Begrippenlijst:

• *BBN: Brandveilig Bouwen Nederland (branchevereniging). Bekijk de website.
• *TNO: Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (website).
• *Bbl: Besluit bouwwerken leefomgeving. Meer informatie vind je op de website van Informatiepunt Leefomgeving.
• *Sa: Dit is de rookwerendheid bij omgevingstemperatuur (ambient/20°C), ook wel ‘koude rook’ genoemd.
• *S200: Dit is de rookwerendheid bij 200°C, dus vaak bij brand, ook wel ‘warme rook’ genoemd.
• *CE-markering: Geeft aan dat een product volgens de fabrikant aan alle EU-eisen voldoet qua veiligheid, gezondheid en milieubescherming. Lees hierover meer op de officiële website van de Europese Unie.
• *NEN 6075: Norm voor de bepaling van de weerstand tegen rookdoorgang tussen ruimten in bouwwerken.
• *NEN 6069: Norm m.b.t. bepaling en classificatie van de brandwerendheid van bouwdelen en bouwproducten.
• *NEN-EN 1634-1: Bepaling van de brandwerendheid en rookwerendheid van deuren, luiken, te openen ramen en hang- en sluitwerk. Deel 1: Brandwerendheidsproef van deuren, luiken en te openen ramen.
• *NEN-EN 1634-3: Bepaling van de brandwerendheid en rookbeheersing van deuren en luiken. Deel 3: Beproeving van de weerstand tegen rookdoorgang van deuren en luiken.

Voor meer informatie over de onderstaande en andere normen, ga je naar www.nen.nl.